- Нiчога не атрымаецца, Арнэ, - спакойна заўважыў Фултан. - Ты ўжо двойчы знiжаў норму, апрача таго, у нас засталося ўсяго некалькi кiлаграмаў канцэнтрату.
- Значыць, трэба вылiць шэсцьдзесят чатыры лiтры вады!
- Арнэ, - у голасе Фултана пачулiся змрочныя ноткi. - Паглядзi, колькi ў нас засталося вады. Нам i так прыходзiцца берагчы кожную кроплю. Яшчэ раз урэзаць запас вады i кiслароду - значыць асудзiць палёт на няўдачу.
- Розуму не дабяру, што рабiць, - прамармытаў Лагерсан. Ён у адчаi паглядзеў вакол. - Няўжо з карабля больш нiчога нельга зняць?
- У камандзiрскай рубцы знялi ўсе пульты, частку рубiльнiкаў замянiлi пробкамi. Усе прыборы, што не былi ўмантаваны ў корпус, выкiнулi.
- Пракляты карабель! - крыкнуў Лагерсан. - Суцэльнаскроеная пачвара. Нiчога нельга дэмантаваць, падтачыць, выразаць. Будзь ты пракляты!
Ён, нiбы звер у клетцы, забегаў па салоне, потым раптам замёр i бяссiльна прыхiлiўся да сцяны.
Яго позiрк упаў на Iрыну, на яе густыя доўгiя валасы. Ён уявiў сабе, як вострыя нажнiцы зразаюць тонкiя пасмы адну за другой... Не, гэта не выйсце з становiшча. Нават калi пагалiць усiх, больш за дзвесце - трыста грамаў не набярэцца. Але туманная думка пра нажнiцы выклiкала ў Лагерсана страшную, але спакуслiвую карцiну... У галаве гучалi жорсткiя словы: "Намыль палец. Калi i тады не дапаможа, прыйдзецца расстацца з пальцам".
- Доктар, - звярнуўся ён да Паўльсэна.
- Слухаю, камандзiр.
- Доктар... - Лагерсан змоўк у нерашучасцi i дрыжачай рукой пацёр падбародак. - Доктар, колькi важыць чалавечая рука?
Паўльсэн уздрыгнуў.
- Па-рознаму, - цiха сказаў ён. - У сярэднiм тры-чатыры кiлаграмы.
Лагерсан не змог стрымаць задаволенай усмешкi.
- Баюся, што нам спатрэбiцца ваша дапамога, доктар.
Паўльсэн кiнуў на астатнiх умольны позiрк, нiбы просячы ратунку.
- Вы зможаце зрабiць дваццаць ампутацый?
Доктар гнеўна пацiснуў плячамi.
- Я пытаюся, вы зможаце гэта зрабiць?
- Вядома, магу, але ў такiх абставiнах я нiколi гэтага не зраблю!
- А я гавару - зробiце! - закрычаў Лагерсан.
Ён выхапiў прамянёвы пiсталет i навёў яго на Паўльсэна. Той мiжвольна адступiў назад.
- Вы не маеце права мяне прымушаць. Паўтараю, я нiколi не зраблю гэтага!
- Паслухайце, Паўльсэн, - умольна сказаў Лагерсан, - я знайшоў апошнiя шэсцьдзесят чатыры кiлаграмы. Ваша задача - зняць iх з карабля. Калi вы адмовiцеся, я павiнен буду ўжыць сiлу.
- Божа, хто вы - пачвара цi авантурыст, якi шукае таннай славы? усклiкнуў Паўльсэн. - Вы што думаеце, вам пасля вяртання помнiк паставяць? Ды за такiя выбрыкi вас будуць судзiць...
- Ну хопiць! - перабiў яго Лагерсан.
Фултан, Аляксей i Iрына накiравалiся былi да яго.
- Нi з месца! - крыкнуў Лагерсан.
- Вы чуеце? - сказаў Паўльсэн. - Ён з глузду з'ехаў, ён хоча адрэзаць руку кожнаму з вас!
Iрына пабялела i мiжвольна прыцiснулася да Аляксея. Лагерсан зноў падняў прамянёвы пiсталет.
- Паслухайце, людзi, - сказаў ён стомленым голасам. - Паслухайце мяне, сябры... не ведаю ўжо, як вас называць... Можа, я i сапраўды крыху не ў сабе. А можа, доктар мае рацыю, i я сапраўды шукаю славы альбо вялiкiх непрыемнасцей. Але ўсё гэта пустыя размовы, i мы толькi дарма трацiм час. Зразумейце, "Iбiсу" небяспека не пагражае. Вашаму жыццю таксама. Калi б гаворка iшла толькi аб спазненнi на дваццаць дзён, праблема вырашалася б вельмi проста: крыху гiмнастыкi, крыху менш калорый, i мы вельмi б спакойна ўзляцелi б з гэтага праклятага Тытана. Але ж вы ведаеце, што цяпер любое прамаруджванне падобна да смерцi - на карту пастаўлена жыццё мiльёнаў людзей. Я ведаю, ад вас патрабуецца нечуваная самаахвярнасць. Вы можаце настойваць, каб я ахвяраваў сабой. Але гэта несправядлiва. Чаму менавiта я, а не хто iншы? - Ён памаўчаў. - Даю вам паўгадзiны на роздум; я дастаткова паламаў галаву, цяпер ваша чарга. Калi вы не хочаце ахвяраваць рукой, знайдзiце спосаб зняць лiшнiя шэсцьдзесят чатыры кiлаграмы. Але калi хутка iншага выйсця не будзе, прыйдзецца рабiць ампутацыю.
Ён абцёр з твару халодны пот i знясiлены апусцiўся на падлогу. Павекi зрабiлiся цяжкiмi i злiпалiся, перад вачыма расплываўся туман. "У мяне гарачка", - падумаў ён.
Фултан прыхiлiўся да стойкi iндыкатара i застыў, як статуя. Паўльсэн нервова хадзiў з кутка ў куток, мармычучы нешта сабе пад нос. Iрына i Аляксей стаялi моўчкi, цесна прыцiснуўшыся адно да аднаго.
- Я ведаю, пра што вы цяпер думаеце, - сказаў Лагерсан. - Спадзеяцеся, што хто-небудзь з сябраў экiпажа не вытрымае, у шаленстве кiнецца на мяне, i я яго прыстрэлю. Тады ўсе цяжкасцi вырашацца самi сабой, цi не праўда? Але ж хто захоча цягаць для нас каштаны з агню? Не, дарагiя сябры, на гэты раз кожнаму з нас прыйдзецца рабiць гэта самому.
Лагерсан усё гаварыў, гаварыў... Яго лiхаманкавая, бязладная гаворка то збiвалася на праклёны, то перамяжоўвалася горкiмi нараканнямi.
- Фултан! - слаба паклiкаў ён. - Ты здольны добраахвотна памерцi адзiн-аднюткi на гэтым чортавым Тытане?
Другi пiлот нахмурыўся i нiчога не адказаў.
- Дык што, Фултан? - не сунiмаўся Лагерсан.
- Не ведаю, Арнэ. Можа, i не.
- Тады ж чаму вы глядзiце на мяне з такiм дакорам? Мы ж не пчолы i не мурашкi. I нават не насякомыя. Мы, што яшчэ горш, вартыя жалю, баязлiвыя людзi.
У яго перад вачыма паўставалi жахлiвыя вiдовiшчы: перапоўненыя бальнiцы, хворыя ляжаць у калiдорах i нават у дварах. А па вулiцах у бяссiльнай злосцi, праклiнаючы сваю бездапаможнасць, бегаюць лекары. Па дарогах iмчацца саставы з трупамi. З печаў крэматорыяў чадзiць дым... Усё чалавецтва паступова ператвараецца ў воблака попелу.
Лагерсан паглядзеў на хранометр.
- Дык вось, - сказаў ён, - ваш час скончыўся.
I ўсiх адразу прыгняла панурая цiшыня, кожны ў думках упаў на самае дно роспачы i адчуў жах.
- Добра, - разарваў цiшыню доктар Паўльсэн. - Мы доўга абражалi адзiн аднаго. Час прымацца за справу.
Патрэбны бiнты, сказаў ён, шмат бiнтоў i медыкаментаў, якiя ўжо паспелi выкiнуць за борт. I яшчэ яму патрэбен памочнiк. Выклiкалi Джо, якi некалi вучыўся на медыцынскiм факультэце.
Джо з'явiўся разам з Бобам Арджытаем.
- Джо, вы ўмееце рабiць укол у вену?
- Даводзiлася, доктар.
- Надзень скафандр, Боб, - загадаў Лагерсан. - Каля карабля ў кучы iншых рэчаў валяюцца дзве-тры скрынкi з бiнтамi. Знайдзi iх. Спытайся ў доктара, што яшчэ яму трэба.
Боб у страшэннай разгубленасцi ўтаропiўся на камандзiра. Яму зрабiлася страшна, страшна, што, як толькi ён пакiне карабель, дзверы зачыняцца i яго пакiнуць аднаго ў ледзяной пустынi.
Лагерсан, вiдаць, зразумеў яго стан. Ён ужо хацеў паўтарыць свой загад, але яго перабiў Фултан.
- Я пайду, - сказаў ён.
Твар у Лагерсана прасвятлеў.
- Значыць, ты са мною згодзен, Фултан?
- Як заўсёды, Арнэ.
Камандзiр уздыхнуў з палёгкай. Ён адчуў, як думкi ў яго праяснiлiся, кроў хутчэй пацякла па венах i ў яго зноў з'явiлася звыклая бадзёрасць. Працягваючы хадзiць па салоне, ён энергiчна аддаваў распараджэннi i сачыў за iх выкананнем.
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});